6 – آيا مسكو د شوروي فوځيانو د وتلو نه وروسته له افغانستان سره د خپلي عنعنوي دوستي په دوام حساب كولى شي؟
7 – آيا په افغانستان كي خو به د شوروي اتحاد په خلاف د دښمني او مخالفت اډه نه جوړېږي؟
8 – لدې سره ئې زياته مينه وه چي پوه شي آيا د مسكو ـ كابل ترمنځ دوستانه تعلقات مخصوصاً د وسلو پلورلو په ارتباط به په خپل سابقه حال پاتې وي كه نه؟
چى كله ما په خبرو پيل وكړ، پدې پلمه زما خوا ته رانږدې شو چي گواكي په كومي جگړي كي ئې د غوږ پردې صدمه ليدلى او له لېري نه خبره نه اوري! زما د ځوابونو خلاصه دا وه:
1 - دفوځونو وتل تر هرچا د مخه ستاسو په گټه ده.
2 – د فوځونو د وتلو په مهال وېش او د افغانستان د بحران د حل لټولو لپاره بايد تاسو له مجاهدينو سره خبرو ته ناست وى نه له هغه چا سره چي د مجاهدينو ترجماني او نمايندگي نشي كولى.
3 – د وطن له گوند سره ائتلافي حكومت جوړول نه عملي او ممكن كار دى او نه د بحران د حل لار، چا چي تاسو ته د داسي ائتلاف د امكان په هكله اطمئنان دركړي وي، د افغانستان د حاكم ذهني او عيني وضعيت په هكله ئې بې بنياده او غلط راپور دركړي.
4 –موږ عمومي عفوه اعلان كړي، د وطن گوند دي له همدې عفوى نه استفاده وكړي، د دوى لپاره همدا امتياز كفايت كوي، پدې اړه تفاهم كېدى شي.
5 - د دې خبري سل په سلو كي اطمئنان دركوو چي افغانستان به ستاسو په خلاف د امريكا په نظامي اډې نه بدلېږي.
6 - د افغانستان او شوروي اتحاد ترمنځ د راتلونكو اړيكو څرنگوالى د مسكو په چلند او دريځ پوري اړه لري، كه مسكو په خپل سياست كي تجديد نظر وكړي، تېر اشتباهات جبران كړي، ديوه خاص ټولگي په ځاى د ټول افغان ولس سره دوستي وغواړي، پدې صورت كي مسكو د افغانستان په دوستي حساب كولى شي.
7 – جنگ ځپلي، خوار افغانستان ته د خپلو ټولو زړو وسلو په نوو وسلو بدلول، هغه هم په لنډه موده كي ناشونى كار دى.
8 – د جنگي اسراوو په هكله به موږ له مشورى نه وروسته تاسو ته د خپل تصميم اطلاع دركړو.
9 – د افغانستان د بحران د حل يوازنۍ عملي لار دا ده چي قدرت يوه داسي مؤقت غيرائتلافي حكومت ته انتقال شي چي كابينه ئې له غيرمتنازع فيها دريمگڼو شخصيتونو نه جوړه شوې وي او بيا انتخابات تر سره شي.
بالآخره د روسي فوځونو و تل پيل شول، كابل او نورو مراكزو ته د خورو ورو قطعاتو د راغونډولو او بيا په لويو لويو قطارونو كي د شمال او سرحد په لوري د هغوى د لېږدولو په دوران كي، دلارو په دواړو خواوو كي د مجاهدينو په مراكزو مسلسلى او درنې بمبارۍ كېدې، خو لدې سره سره مجاهدينو هغوى آرام نه پرېښودل او پرله پسې حملې ئې ورباندي كولې، دې حالت هرستنېدونكي روسي فوځي ته د جگړي د پاى د څرنگوالى، د روسي فوځونو د وتلو د لاملونو او د دوى په نسبت د افغان ولس د احساس جامع تصور وركولو او پدې ئې پوهول چي د روس ملت او واكدارانو ته د افغان ولس پيغام، د گلونو په هغو آميلونو كي چي په كابل كي د روسي افسرانو په غاړه كي وليدل او يا د گلانو په هغو گيډيو كي چي افغاني كمونستانو د دوى په ټانكونو ايښودل تمثيل كېده او كه د گوليو په هغه باران كي چي د وتلو په وخت او د لارو په اوږدو كي د مجاهدينو له خوا پدوى ورېدي؟ ښايي د مجاهدينو د دغه واقعى استقبال په وجه وو چي كله د 1988 كال د فبرورى په 15 آخري روسي فوځي د افغانستان له پولى نه د شوروي اتحاد په لوري تېرېدو نو شا ته ئې د كتلو شوق نه درلود او د فوځونو قومندان اعلان وكړ چي روسان به بيا افغانستان يا بل پردي هېواد ته د فوځونو د لېږلو غلطى تكرار نكړي!! كه د وتلو په وخت كي يوازي د گلونو په شيندلو او د گلونو په گيډيو او آميلونو استقبال شوي وى او د لاري په اوږدوكي ئې پرله پسې گولى د غوږونو څنگ ته نه وى تېري شوې، ممكن د دې خبري د كولو ضرورت ئې نه وى احساس كړي…
په هغه ورځ چي كله دا خبره د دنيا د ټولو راډيوگانو په څپو كي اعلان شوه چي دا دى د روسي فوځونو آخري فرد، د افغانستان له پولى نه واوښت په ما عجيب حالت راغي، د شكرسجده مي په ځاى كړه، څو ركعته لمونځ مي وكړ، مسلسل او ټوله ورځ مي له سترگو نه بې اختياره اوښكي بهېدى، دا نه د خوشحالۍ اوښكي وې نه د خپل شهيد پلار، وروڼو او همسنگرو شهيدانو د رايادولو اوښكي او نه هم د دې آرمان اوښكي چي كاش زموږ شهيدان ژوندي وى او د برى دا صحنه ئې په خپلو سترگو ليدلې وى، بلكي دا د رحمان رب د وسيع او بې انتهاء پيرزويني له احساس نه راخوټېدونكې د شكر اوښكي وي، ما په خپل ټول وجود سره او د زړه په سلول سلول سره د هغه لوى آرمان د ترسره كېدو ننداره كوله چي هر چا ته ناشونى معلومېدو، خو زما زړه تل گواهى راكوله چي دا آرمان به تر سره كېږي، د زړه دا ډاډمن شهادت به مي تل په غونډو، ويناگانو، ليكونو كي په وار وار څرگندېدو او ويل به مي چي روسي فوځونه به حتماً زموږ له هېواد نه په وتلو مجبورېږي، نن هماغه خبره رښتونې شوې وه.
زه ډېر ماشوم وم، خوكله چي پوه شوم د روم او فارس په شان دوه ستري امپراطورۍ د پيغمبر عليه السلام په لاس نسكورى شوي، ما الله ته دا دعا پيل كړه او تل به مي د هر لمانځه نه وروسته تكراروله چي (خدايه په ما د روس او امريكا زوال وگورې او په زوال كي ئې ما ته لويه ونډه راپه برخه كړې) نن د خپلي هغي زړى مكررى دعا د يوې برخي د تحقق او اجابت شاهد وم. پدې خاطر مي له سترگونه د شكر اوښكي بهېدي، اميد مي دا دى چي، د دعا گانو منونكى رب، زما د دعا هغه دوهمه برخه هم ترسره كړي.
6 – آيا مسكو د شوروي فوځيانو د وتلو نه وروسته له افغانستان سره د خپلي عنعنوي دوستي په دوام حساب كولى شي؟
7 – آيا په افغانستان كي خو به د شوروي اتحاد په خلاف د دښمني او مخالفت اډه نه جوړېږي؟
8 – لدې سره ئې زياته مينه وه چي پوه شي آيا د مسكو ـ كابل ترمنځ دوستانه تعلقات مخصوصاً د وسلو پلورلو په ارتباط به په خپل سابقه حال پاتې وي كه نه؟
چى كله ما په خبرو پيل وكړ، پدې پلمه زما خوا ته رانږدې شو چي گواكي په كومي جگړي كي ئې د غوږ پردې صدمه ليدلى او له لېري نه خبره نه اوري! زما د ځوابونو خلاصه دا وه:
1 - دفوځونو وتل تر هرچا د مخه ستاسو په گټه ده.
2 – د فوځونو د وتلو په مهال وېش او د افغانستان د بحران د حل لټولو لپاره بايد تاسو له مجاهدينو سره خبرو ته ناست وى نه له هغه چا سره چي د مجاهدينو ترجماني او نمايندگي نشي كولى.
3 – د وطن له گوند سره ائتلافي حكومت جوړول نه عملي او ممكن كار دى او نه د بحران د حل لار، چا چي تاسو ته د داسي ائتلاف د امكان په هكله اطمئنان دركړي وي، د افغانستان د حاكم ذهني او عيني وضعيت په هكله ئې بې بنياده او غلط راپور دركړي.
4 –موږ عمومي عفوه اعلان كړي، د وطن گوند دي له همدې عفوى نه استفاده وكړي، د دوى لپاره همدا امتياز كفايت كوي، پدې اړه تفاهم كېدى شي.
5 - د دې خبري سل په سلو كي اطمئنان دركوو چي افغانستان به ستاسو په خلاف د امريكا په نظامي اډې نه بدلېږي.
6 - د افغانستان او شوروي اتحاد ترمنځ د راتلونكو اړيكو څرنگوالى د مسكو په چلند او دريځ پوري اړه لري، كه مسكو په خپل سياست كي تجديد نظر وكړي، تېر اشتباهات جبران كړي، ديوه خاص ټولگي په ځاى د ټول افغان ولس سره دوستي وغواړي، پدې صورت كي مسكو د افغانستان په دوستي حساب كولى شي.
7 – جنگ ځپلي، خوار افغانستان ته د خپلو ټولو زړو وسلو په نوو وسلو بدلول، هغه هم په لنډه موده كي ناشونى كار دى.
8 – د جنگي اسراوو په هكله به موږ له مشورى نه وروسته تاسو ته د خپل تصميم اطلاع دركړو.
9 – د افغانستان د بحران د حل يوازنۍ عملي لار دا ده چي قدرت يوه داسي مؤقت غيرائتلافي حكومت ته انتقال شي چي كابينه ئې له غيرمتنازع فيها دريمگڼو شخصيتونو نه جوړه شوې وي او بيا انتخابات تر سره شي.
بالآخره د روسي فوځونو و تل پيل شول، كابل او نورو مراكزو ته د خورو ورو قطعاتو د راغونډولو او بيا په لويو لويو قطارونو كي د شمال او سرحد په لوري د هغوى د لېږدولو په دوران كي، دلارو په دواړو خواوو كي د مجاهدينو په مراكزو مسلسلى او درنې بمبارۍ كېدې، خو لدې سره سره مجاهدينو هغوى آرام نه پرېښودل او پرله پسې حملې ئې ورباندي كولې، دې حالت هرستنېدونكي روسي فوځي ته د جگړي د پاى د څرنگوالى، د روسي فوځونو د وتلو د لاملونو او د دوى په نسبت د افغان ولس د احساس جامع تصور وركولو او پدې ئې پوهول چي د روس ملت او واكدارانو ته د افغان ولس پيغام، د گلونو په هغو آميلونو كي چي په كابل كي د روسي افسرانو په غاړه كي وليدل او يا د گلانو په هغو گيډيو كي چي افغاني كمونستانو د دوى په ټانكونو ايښودل تمثيل كېده او كه د گوليو په هغه باران كي چي د وتلو په وخت او د لارو په اوږدو كي د مجاهدينو له خوا پدوى ورېدي؟ ښايي د مجاهدينو د دغه واقعى استقبال په وجه وو چي كله د 1988 كال د فبرورى په 15 آخري روسي فوځي د افغانستان له پولى نه د شوروي اتحاد په لوري تېرېدو نو شا ته ئې د كتلو شوق نه درلود او د فوځونو قومندان اعلان وكړ چي روسان به بيا افغانستان يا بل پردي هېواد ته د فوځونو د لېږلو غلطى تكرار نكړي!! كه د وتلو په وخت كي يوازي د گلونو په شيندلو او د گلونو په گيډيو او آميلونو استقبال شوي وى او د لاري په اوږدوكي ئې پرله پسې گولى د غوږونو څنگ ته نه وى تېري شوې، ممكن د دې خبري د كولو ضرورت ئې نه وى احساس كړي…
په هغه ورځ چي كله دا خبره د دنيا د ټولو راډيوگانو په څپو كي اعلان شوه چي دا دى د روسي فوځونو آخري فرد، د افغانستان له پولى نه واوښت په ما عجيب حالت راغي، د شكرسجده مي په ځاى كړه، څو ركعته لمونځ مي وكړ، مسلسل او ټوله ورځ مي له سترگو نه بې اختياره اوښكي بهېدى، دا نه د خوشحالۍ اوښكي وې نه د خپل شهيد پلار، وروڼو او همسنگرو شهيدانو د رايادولو اوښكي او نه هم د دې آرمان اوښكي چي كاش زموږ شهيدان ژوندي وى او د برى دا صحنه ئې په خپلو سترگو ليدلې وى، بلكي دا د رحمان رب د وسيع او بې انتهاء پيرزويني له احساس نه راخوټېدونكې د شكر اوښكي وي، ما په خپل ټول وجود سره او د زړه په سلول سلول سره د هغه لوى آرمان د ترسره كېدو ننداره كوله چي هر چا ته ناشونى معلومېدو، خو زما زړه تل گواهى راكوله چي دا آرمان به تر سره كېږي، د زړه دا ډاډمن شهادت به مي تل په غونډو، ويناگانو، ليكونو كي په وار وار څرگندېدو او ويل به مي چي روسي فوځونه به حتماً زموږ له هېواد نه په وتلو مجبورېږي، نن هماغه خبره رښتونې شوې وه.
زه ډېر ماشوم وم، خوكله چي پوه شوم د روم او فارس په شان دوه ستري امپراطورۍ د پيغمبر عليه السلام په لاس نسكورى شوي، ما الله ته دا دعا پيل كړه او تل به مي د هر لمانځه نه وروسته تكراروله چي (خدايه په ما د روس او امريكا زوال وگورې او په زوال كي ئې ما ته لويه ونډه راپه برخه كړې) نن د خپلي هغي زړى مكررى دعا د يوې برخي د تحقق او اجابت شاهد وم. پدې خاطر مي له سترگونه د شكر اوښكي بهېدي، اميد مي دا دى چي، د دعا گانو منونكى رب، زما د دعا هغه دوهمه برخه هم ترسره كړي.
برژنف چي په كومي هيلي افغانستان ته د فوځونو د لېږلو فيصله كړې وه، لدېتصور سره چي د دريو مياشتو په ترڅ كي به روسي قطعات په كامله توگه د افغانستان د پېښو بهير مهار كړي، په اوضاع به مسلط شي، مقاومت به وټكوي او "انقلابي!" رژيم به د "ارتجاعي!" ځواكونو په خلاف هومره مضبوط كړي چي د سقوط وېره به ئېد تل لپاره ختمه شي، خو دا هيله نه يوازي ترسره نه شوه او د ده دا تصور نه يوازي غلط ثابت شو، بلكي برعكس د ده دا اقدام د يوې ستري وېرونكې امپراطورۍ په زوال منتج شو.
برژنف دا فيصله پداسي وخت كي كړې وه چي:
1 - د دنيا هيڅنظامي ځواك له مسكوسره د ټكر او تصادم جرأت نشو كولى او د هغه مخي ته د ودرېدو توان ئېپه ځان كي نه ليدو، امريكا د دنيا بل دوهم طاقت په ويتنام كي د روسانو په وړاندي داسي شرمناكه او عبرتناكه ماتې خوړلې وه چي د دوهم ځل لپاره، د دنيا په بل ځاى كي، مخصوصاً په آسيا او روسيې ته نږدې ملكونو كي د روسانو سره د تصادم تصور ئېنشو كولى.
په بين المللي پېښو كي امريكا ورځ په ورځ او په ډېر سريع توگه په شا تمبېده، يو په بل پسې ئېنظامي اډې، د وسلو د خرڅلاو بازارونه او ملگري رژيمونه د مسكو په گټه له لاسه وركول، په آسيا، اروپا، افريقا او د لاتيني امريكا په ملكونوكي انقلابي بدلونونه،كودتاگاني اومسلح قيامونه د امريكا پلوه ارتجاعي رژيمونو په خلاف تر سره كېدل او له كمونستي افكارو نه متأثر ځواكونه قدرت ته رسېدل او د مسكو پلوه رژيمونو شمېر ورځ په ورځ په زياتېدو وو. د دنيا په هر گوټ كي چي به د كوم انقلاب، عسكري كودتا، مسلحانه قيام، بغاوتونو، مظاهرو، د يوه رژيم د سقوط او د بل د مسلط كېدو خبر خپرېدو نو ډېر ژر به ټولو ته څرگنده شوه چي پدېپېښو كي اصلي لوبغاړي روس پلوه كمونستان دي.
3 - د كمونستانو په لاس كي پرېوتى ملك او د سرو فوځونو له خوا اشغال شوى كوم هېواد، بيا ندى توانېدلى چي د دوى له منگولو خپله آزادي او استقلال تر لاسه كړي، په نړۍ كي حاكم ذهنيت همدا وو چي د داسي هېواد بيا آزادي امكان نلري.
4 - په امريكا كي قدرت د ديموكراتانو په لاس كي وو، د امريكا ولس دوى ته پدېخاطر د جمهوري غوښتونكو په خلاف رأيه وركړې وه چي دوى له مسكو سره د تصادم او جگړي مخالف وو او غوښتل ئېد بهرنيو مسائلو په ځاى كورنۍ وضعي ته توجه وكړي او د ويتنام د پېښو په شان د حوادثو د راولاړېدو مخالف وو.
زه د امريكا د هغه وخت، د سياسي وضعيت او د امريكائي واكمنانو د ذهني كيفيت د توضيح لپاره، د يوه خاص جريان رانقلول دلته ضروري گڼم:
د امين رژيم ته د آخري گوزار وركولو لپاره موږ د يوه عسكري اقدام ترتيبات نيولي وو، زموږ وفادارو افسرانو احوال راولېږو چي د اقدام لپاره تيار يو، خو معلومات مو دا دى چي روسان حتماً فوځي مداخله كوي، تاسو د گاونډيو هېوادو، مخصوصاً له امريكائيانو نه معلومه كړئ چي د روسانو د فوځي مداخلې په صورت كي به د دوى عكس العمل څه وي؟
تر دې نه د مخه، موږ له امريكائيانو سره هيڅډول بالواسطه يا بلا واسطه تماس نه درلود، ما نه غوښتل چي له امريكائيانو سره او هغه هم د داسي يوې مهمي مسئلى په ارتباط خبره وكړو، خو وروسته مو دا مناسبه وگڼله چي د دوى رأيه د روسانو د عسكري مداخلې د احتمال په هكله او بيا د وقوع په صورت كي د دوى د عكس العمل په اړهځانته معلومه كړو.
ما استاد امين الله ته وظيفه وركړه چي په پېښور كي د امريكا له كنسل سره پدېهكله خبره وكړي چي آيا دوى د روسانو د عسكري مداخلې او د فوځونو لېږلو راپورونه دقيق گڼى كه نه؟ او څومره دا كار محتمل گڼى؟ او كه فرضاً روسانو زموږ په هېواد تېرى وكړ د دوى عكس العمل به څه وي؟ د امريكا كنسل هغه ته وويل چي زه د ځواب وركولو نه عاجز يم، واشنگټن سره تماس نيسم، ډېر ژر به د واشنگټن رسمي ځواب دركړم!
په هماغه هفته كي كنسل، استاد امين الله ته وويل چي د واشنگټن رسمي ځواب دا دى: " واشنگټن گمان نكوي چي روسان به په افغانستان تېرى وكړي او دې هېواد ته به خپل فوځونه ولېږي كه فرضاً داسي وشول نو واشنگټن به دوه كاره كوي:
الف: له روسانو سره به د (سالټټو) مذاكرات متوقف كوي.
ب: او روسانو ته د غنمو مرستي به بندوي".
د دېځواب معنا څرگنده وه او د روس په وړاندي، د امريكا وضعيت او د ناتواني له احساس نه د راولاړشوي پسيف سياست ښه څرگندونه ئېكوله ! څو ورځي وروسته روسي فوځونه د هوا اوځمكي له لاري د كابل په لوري وخوځېدل، امين ئې په قتل ورسولو او ببرك ئېد اقتدار په كرسۍ كښېنولو.
د واشنگټن رسمي عكس العمل د كارتر په ژبه دا وو:
"امريكا، د افغانستان په آزاد هېواد د شوروي اتحاد فوځي تېرى په كلكه غندي،… او دا خبره په ډاگه كوي چي د جنوب په لوري د دوى مزيد مخكي تگ نشي زغملى…" د دېرسمي دريځ، مفهوم هم ډېرڅرگند وو، يعنى: افغانستان لا د مخه دشوروي اتحاد تر اغېز لاندي كړۍ كي منل شوى، پدېهېواد د مسكو د فوځي تېري په مقابل كي امريكا كوم خاص عكس العمل نه ښيي! خو كه د جنوب په لوري مزيد مخكي ولاړشي بيا به امريكا عكس العمل ښيي !!
بريژنف ته د واشنگټن نبض ښه معلوم وو، د همدې لپاره هغه په ډېرډاډ او جرأت سره، په ډهلي كي د يوه مطبوعاتي كنفرانس په ترڅ كي وويل:
د افغانستان په سرحداتو كي چي كومي پېښي راولاړي شوې، د دريو راتلونكو مياشتو په منځ منځ كي به كاملاً پاى ته ورسېږي او پدېهېواد كي به كامل امنيت تأمين شي. خو داسي و نشول، روسي فوځونو د 1358 كال د جدي له 6 نه د 1367 كال د دلوى تر 25 نېټې خپل ټول ممكن توان طاقت په كار واچولو، له هيڅ جنايت نه ئېډډه ونكړه، ټول وسايل ئېوآزمويل، خو نه يوازي دا چي د مقاومت په ختمولو قادر نشو بلكي د هغه د ورځ په ورځ مزيد ځواكمن كېدو مخنيوى ئېونشو كړى او په پاى كي له دې هېواد نه وتلو ته اړ شو.
د روسانو د ناكامي او له افغانستان نه د فوځونو د ايستلو د پرېكړي لاندي اساسي عوامل وو:
1.په جگړي كي د روسي فوځيانو د مرگ ژوبلي شمېر ورځ په ورځ زياتېدو، دې كار په طبيعي توگه په روسي فوځيانو، د دوى په خپلوانو او ملگرو كي د جگړي په خلاف كركه او نفرت راولاړولو او هغه ئېيوه ناكامه او بېحاصله هڅه شمېرله او همدې احساس د دوى رزمي روحيه ورځ په ورځ كمزورې كوله.
2.د جگړي مالي مصارف هغه حد ته رسېدلي وو چي نور د شوروي اتحاد، مات گوډ اقتصاد ته د زغملو نه وو.
3.پدېونتوانېدل چي د خلق او پرچم د مختلفو ډلو ترمنځ شديد اختلافات حل كړي او يو قوي افغاني حزب او د هغه له لاري يو ډاډمن افغاني فوځ جوړكړي، د جگړيټول بار په خپله د روسانو په غاړه وو، د داسي جگړي، نه گټل ورته ممكن وو او نه ئېد تلفاتو زغمل.
4.د مسكو سخت دريځه، زاړه واكداران مخصوصاً هغه چي افغانستان ته ئېد فوځ د لېږلو پرېكړه كړې وه يو په بل پسېيا په طبيعي مرگ مړه شول يا په يوه، بل دليل له صحنې لېري شول او واك داسي كسانو ته په لاس ورغى چي غوښتل ئېد دې بېنتيجې او بې فايدې جگړي له نه زغمېدونكي مالي او ځاني تاوان نه شوروي اتحاد ډېر ژر وژغوري او د ولس د اقتصادي ستونزو د حل كولو فرصت اوكريدت ترلاسه كړي.
5.روسانو د افغانستان د اشغال په جريان كي تقريباً يو مليو ن فوځيان يو په بل پسېدې هېواد ته لېږلى چي پس له څه مودې پاتې كېدو ئېتعويض كړي، دې فوځيانو له ځان سره د دېجگړيټول منفي تأثرات شوروي ته انتقال كړل او په ولس كي ئېد جگړي په خلاف حساسيتونه تشديد كړل.
6.په روسانو باندي، په افغانستان كي د زياتي پاتې كېدو او په جگړي كي د عدم موفقيت په وجه بين المللي فشار ورځ په ورځ زيات شوي وو.
7.د جگړي په ميدان كي عملاً د دوى ناكامي او د مقاومت په ختمولو او حتى تضعيف كي د دوى پاتې راتلل.
·د ايران د تجربې له تكرار نه ئېوېره درلوده او دا تشويش ورسره وو چي كه د ايران تر څنگ يو بل انقلابي رژيم په منطقه كي رامنځته شي، په منطقې او مخصوصاً خليج كي د امريكا گټي له جدي گواښ سره مخامخ كېږي.
·د افغانانو اسلامي پاڅون او جهادي شعارونو او د اسلامي جهاد له لاري د يوه استعماري مجهز ځواك مقابلې او پدېنابرابري جگړي كي د دوى برياليتوبونو په اسلامي امت كي هغه جهادي ولوله راويښه كړه چي په اسلامي ملكونو او د دوى په اقتصادي زېرمو مسلط استعماري ځواكونو تل له هغې نه ترهه درلوده او د هغې د ټكولو او له منځه وړلو لپاره ئېډېري هڅي او ډېر مصارف كړي وو. اسلامي ملكونه چي د دوى د وسلو د خرڅلاو په بازارونو، د مصنوعاتوپه ماركيټونو او د خامو موادو د لاس ته راوړلو په ذخايرو بدل شوي او په سياسي او اقتصادي لحاظ په مستقيم او غيرمستقيم توگه په هغوى حكومت كوي، د افغان جهاد له ادامې او بري نه د دېملكونو په اسلام غوښتونكو او آزادي غوښتونكو كي په طبيعي توگه دا احساس او دا هيله قوت مومي چي كولى شي د افغانانو په شان د جهاد له لاري د خپلو هېوادونو آزادي ترلاسه كړي.
د امريكا استخباراتي شبكو او سياسي مبصرينو په فلسطين كي نوى جهادي خوځښت، د كشمېر مسلحانه جهاد، د الجزائر پېښي، د مصر جريانات، په سودان او يمن كي د مسلمانو ځواكونو تحركات او د دنيا په گوټگوټ كي د اسلام او جهاد تر نامه لاندي راولاړشوي نهضتونه د افغان جهاد طبيعي اثرات گڼل او په مسلسله توگه ئېسپيني ماڼۍ او د سنا جرگې مربوطه كميسونونو ته دا راپورونه وړاندي كول چي د افغان جهاد د ادامې له خطرناكو اثراتو نه په اسلامي ملكونوكي د امريكا گټو ته شديد خطر متوجه دى،كه دا جهاد خپل هدف ته ورسېږي او د يوه مستقل اسلامي حكومت په جوړولو وتوانېږي او دا جهادي تجربه ناكامه نكړي شي، د خطرناكو عواقبو مخنيوى به ئېډېر گران وي، دغو استخباراتي شبكو په خپلو راپوررونو كي دېټكي ته هم اشاره كوله چي د ايران له انقلاب نه پداسي حال كي چي د اسلامي امت د يوه وړوكې مذهبي فرقې نمايندگي كوي د امريكا گټو ته كومه صدمه رسېدلې او دوى ته ئېكوم جنجالونه راولاړ كړي، كه افغان مجاهدين د ايران تر څنگ، د دنيا د سني مذهبه مسلمانانو لپاره په يوه محور بدل شي او په كابل كي د مجاهدينو په لاس اسلامي حكومت رامنځته شي، امريكا ته به بيا د دېبهيرمقابله گرانه وي. دوى په خپلو راپورونو كي په درواغو دا هم ليكل چي د افغان مجاهدينو څخه حزب اسلامي د ايران د سپاه پاسدارانو سره ژوري اړيكي لري، د نړۍ په سطح ئېد تروريستي فعاليتونو لپاره گډ تربيتي او عملياتي مراكز جوړكړي او په پاكستان كي د حزب اسلامي ترڅنگ د ايران د سپاه پاسدارانو سابقه رئيس او په اسلام آباد كي د ايران زوړ سفير جناب ابو شريف په او سېدو ئېاستناد كولو او هغه ئېد خپلي درواغجني ادعا د ثبوت لپاره د دليل په حيث وړاندي كولو، حال دا چي ابوشريف په پاكستان كي د يوه مهاجر په حيث ژوند كولو، د ايران له حكومت سره ئېمناسبات ښه نه وو او ايران ته نشو تلى.
·روسي فوځونه به د1367 كال د دلوي تر 25 ( د 1989 كال د فبرورى تر 15) پوري له افغانستان نه وځي.
·د نجيب حكومت به په خپل حال پاتې وي او د روسانو مالي او نظامي مرستي به لدېحكومت سره ادامه لري.
·له مجاهدينو سره به مرستي متوقف كېږي او دې ته به اړكېږي چي د وطن له گوندسره د تفاهم له لاري مشكل حل كړي.
·په ژنيو كي به د داسي مذاكراتو په ترڅ كي د روسي فوځونو د وتلو په مهال وېش او مربوطه معاهدې امضاء كېږي چي د پاكستان او افغانستان د حكومتونو استاځي به هم پكي برخه لري او د معاهدې اصلي طرفونه او امضاء كوونكي به د پاكستان او افغانستان د حكومتونو استاځي وي نه د واشنگټن او مسكو استاځي !!
·امريكائيان به د دېهڅه كوي چي د مجاهدينو استاځي د ناظر په حيث پدېمذاكراتو كي برخه واخلي، ترڅو د نوموړې معاهدې په مراعات ملزم كړى شي او لږ تر لږه دنيا ته داسي وښودل شي چي د مجاهدينو په سر امريكائيانو له مسكو سره سودا نده كړې، بلكي د دوى په موجوديت كي ئېد دوى د خوښي معاهده امضاءكړې.
پدېوقت كي د پاكستان د حكومت واگي د جونيجو په شان د يوه بېانتهاء نرم مزاج او ضعيف شخص په لاس كي وې، غوښتل ئېله يوې خوا د روسي فوځونو وتل د ده د حكومت په دوران كي ترسره شي او پدېترتيب شخصاً دى او د ده حزب" مسلم ليگ" په ولس كي خاص اعتبار او حيثيت ترلاسه كړي او له بلي خوا د امريكا غوښتنو ته په مثبت ځواب ويلو سره د خپل ضعيف حكومت لپاره قوي بهرنى تائيد او ملاتړ پيدا كړي. د همدې لپاره ئېد ژنيو د مذاكراتو او د مسكو او واشنگټن ترمنځ د شوو موافقو په كلكه ملاتړ كولو او ويل يي: د روسي فوځونو په وتلو بايد اكتفاء وشي، د نجيب حكومت دي په رسميت وپېژندلى شي او له مجاهدينو سره دي نظامي مرستي متوقف شي. ده د امريكائيانو له غوښتني سره سم له مجاهدينو نه په كلكه غوښتنه كوله چي حتماً د ژنيو په مذاكراتو كي شركت وكړي او د ژنيو د مذاكراتو او معاهدې له هر راز مخالفت نه ډډه وكړي !!
خو موږ په كلكه، صراحت او مكرره توگه د دېمذاكراتو او په هغه كي د گډون مخالفت وكړ او دا خبره مو د گڼشمېر مطبوعاتي كنفرانسونو او اجتماعاتو په ترڅ كي اعلان كړه چي:
·د ژنيو په مذاكراتو كي هيڅوك د مجاهدينو او افغان ولس نمايندگي او ترجماني نشي كولى.
·ترڅو چي قدرت د مسكو د لاس پوڅي حكومت څخه يوه مؤقت حكومت ته نه وي انتقال شوى، د افغانستان بحران نشي حل كېدى.
·د افغانستان د بحران په ارتباط د پاكستان او د نجيب د استاځو تر منځ د يوې معاهدې د امضاء معنا دا وه چي د نوموړې كشالې اصلي طرفونه دوى دي، گواكي دا د پاكستان او افغانستان ترمنځ يوه سرحدي منازعه وه چي د دواړو د استاځو ترمنځ د ژنيو د نوموړې معاهدې د امضاء په نتيجه كي حل شوه.
زموږ او د پاكستان د خارجه وزارت د دريځونو ترمنځ د شديد او څرگند اختلاف د رفع كولو لپاره، د جهادي تنظيمونو د مشرانو او د پاكستان د هغه وخت د خارجه چارو د وزير ترمنځ د يوې گډي جلسې ترتيبات ونيول شول، پدېجلسې كي صاحب زاده يعقوب خان، د ژنيو له مذاكراتو نه د دفاع په خاطر څه مات گوډ استدلالونه وكړل او په پاى كي ئېوويل: "پاكستان د خپلو مجبوريتونو په وجه پدېمذاكراتو كي شركت كوي او له تاسو نه هم دا توقع كوو چي زموږ مجبوريتونه درك كړئ او له نوموړو مذاكراتو سره توافق وكړئ".
ما په ځواب كي ورته وويل: روسي فوځونه حتماً او په هر صورت كي له افغانستان نه وځي كه د ژنيو معاهده وشي او كه ونشي، مسكو په خپله دا خبره مكرر اعلان كړي چي خپل فوځونه په هر صورت كي له افغانستان نه باسي. پداسي مذاكراتوكي چي د نجيب استاځي برخه ولري نه ستاسو شركت مناسب دى او نه دافغان مجاهدينو د هيئت گډون. تاسو له نجيب نه يوه بېطرفه مؤقت حكومت ته د قدرت په انتقال ټينگار وكړي او استدلال وكړي چي د نجيب د پاتې كېدو په صورت كي پدېهېواد كي امنيت نشي راتلاى او جگړه پاى ته نشي رسېدي. موږ هم خاص مجبوريتونه لرو او د هغه په وجه موږ لدېمذاكراتو سره له توافق نه معذور وگڼي. زما د دېځواب په مقابل كي صاحب زاده يعقوب خان د ديپلوماتيكي آدابو نه ډېرډېر لېري په عصباني لهجى وويل: "پاكستان يو آزاد ملك دى، هره پاليسي ئېچي زړه وغواړي غوره كوي به ئې، موږ د خپل هېواد گټي په خطر كي نشو اچولى او د چا د اقتدار لپاره ئېنشو قرباني كولي…)
ما ورته وويل: بيشكه چي پاكستان يو آزاد ملك دى او كولى شي د خپلي خوښي پاليسي غوره كړي خو د پاكستان په ارتباط نه د افغانستان په اړه. موږ هم دا حق لرو چي د خپل هېواد په هكله د خپلي خوښي سياست غوره كړو او پرى نزدو چي زموږ برخليك دي نور وټاكي او زموږ د ولس قرباني دي هدر لاړه شي.
د ISI مشر مداخله وكړه، د مشاجرې د مزيد تريخوالي مخه ئېونيوله، صاحب زاده يعقوب خان ئېپه كومه پلمه له جلسې نه د څو شيبو لپاره له ځان سره بهر وايستلو او د بېرته راستنېدو نه وروسته ده او خارجه وزير غوښتل چي مخكي تريخوالى جبران شي او جلسه په آرامه فضاء كي پاى ته ورسېږي.
د پاكستان د هغه وخت جمهور رئيس جنرال ضياءالحق هم د جونيجو د حكومت د دريځ په هكله انديښمن وو، جونيجو ته ئېويل چي روسان حتماً وتونكي دي، بايد په خپل پخواني دريځ، "يوه موقت حكومت ته د قدرت په انتقال" ټينگار وكړو او د نجيب حكومت د پاتې كېدو په هكله د مسكو شرط ته تسليم نشو. ښايي هغه پدېپوهېدو چي د نجيب د پاتې كېدو عواقب به افغانستان او پاكستان ته څومره خطرناك وي. خو جونيجو د ضياءالحق مشورو ته خاصه توجه ونكړه، هيچا د دېتصور نشو كولى چي جونيجو به د ضياءالحق مشورو ته نه يوازي دا چي توجه ونكړي بلكي د هغه په خلاف به په څرگنده گام اوچت كړي، خو همداسي وشول.
ښايي د جونيجو د حكومت د انحلال څه نور عوامل هم وي خو زه گمان كوم چي تر ټولو ستر عامل ئېد ژنيو د معاهدې په سر له جنرال ضياءالحق سره د ده اختلاف وو.
د دغو مذاكراتو په دوران كي موږ له جنرال ضياءالحق سره گڼشمېر اوږدې جلسې درلودې، يو ځل خو زموږ جلسه چي ماښام شروع شوې وه د سحار له لمانځه نه لږ د مخه پاى ته ورسېده. د دغو جلساتو د بحث اصلي موضوع دا وه چي د مسكو او واشنگټن ترمنځ د توافق او د ژنيو له معاهدې نه د راولاړشوي وضعيت له احتمالي ستونزو سره څنگه مقابله كولى شو او د پاكستان او مجاهدينو تر منځڅنگه د سوء تفاهم او اختلاف مخنيوى كولى شو.
Posts
